Ο αμφιλεγόμενος κ. Clarkson

Οι φαν του τον αποθεώνουν, οι επικριτές του τον μισούν. Το σίγουρο είναι ότι ο Jeremy Clarkson δύσκολα θα σε αφήσει αδιάφορο

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο κεντρικός – και εκκεντρικός – παρουσιαστής του Top Gear, Jeremy Clarkson, έχει απασχολήσει τα ΜΜΕ με τις ανορθόδοξες και πολλές φορές προσβλητικές του απόψεις. Αυτή η φορά όμως, είναι εντελώς διαφορετική και ίσως και να είναι και η τελευταία του ως παρουσιαστής του BBC.

Αφορμή, ένα – αρχικά – φραστικό επεισόδιο με παραγωγό της εκπομπής, τον 36χρονο Ιρλανδό Oisin Tymon, που, σύμφωνα με όσα μεταδίδουν βρετανικά Μέσα, εξελίχθηκε σε έντονο καυγά με μπουνιές και ξύλο, όταν, μετά την άφιξη του βρετανού παρουσιαστή σε ξενοδοχείο έπειτα από ολοήμερο γύρισμα, του ανακοινώθηκε πως δεν υπήρχε ζεστό φαγητό, γιατί ο σεφ είχε γυρίσει σπίτι του μετά τη λήξη της βάρδιας του.

Μόλις το BBC ενημερώθηκε για το περιστατικό, σύμφωνα με κάποιες πηγές από τον ίδιο τον Clarkson, ο ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός τον έθεσε άμεσα σε διαθεσιμότητα, ακυρώνοντας ταυτόχρονα τα υπόλοιπα τρία επεισόδια της 22ης σεζόν του δημοφιλούς προγράμματος, μέχρι να διενεργηθεί εσωτερική πειθαρχική έρευνα για το τι πραγματικά συνέβη.

Πριν από περίπου ένα μήνα, κατά τη διάρκεια του μπαράζ δημοσίων σχέσεων με αφορμή την έναρξη της 22ης σεζόν, ο παραγωγός της σειράς Andy Wilman είχε δηλώσει πως το 2014 ήταν “annus horribilis” (η χειρότερη χρονιά) για την εκπομπή, η οποία βρίσκεται στην 13η της χρονιά από την επανέναρξή της με διαφορετικό φορμάτ το 2002.

Ο Wilman, που μαζί με τον Clarkson δημιούργησαν και κατείχαν σημαντικό ποσοστό των πνευματικών δικαιωμάτων του νέου φορμάτ μέχρι πρόπερσι, οπότε και το πούλησαν εξ’ ολοκλήρου στο BBC, δήλωσε πως “περπατάμε σε τεντωμένο σκοινί τον περισσότερο καιρό, κάποιες φορές θα πέσουμε και αν γίνει, τότε δεν είμαι φαν της αντίδρασης του BBC. […] Μερικές φορές αισθάνομαι πως δεν μας εμπιστεύονται.”

Οι δηλώσεις έγιναν, με δεδομένο πως, έπειτα από την ολοκλήρωση της 21ης σεζόν το Μάρτιο του 2014, η εκπομπή βρέθηκε στο στόχαστρο ΜΜΕ και μερίδας του κοινού με αφορμή “ρατσιστικές λέξεις” που ακούστηκαν στο τελευταίο επεισόδιο, που αποτύπωνε τις προσπάθειες χτισίματος μιας αυτοσχέδιας γέφυρας πάνω από τον Ποταμό Κβάι, στη δυτική Ταϊλάνδη. Η προγραμματισμένη 22η σεζόν δεν ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2014, όπως συνηθιζόταν ετησίως, ενισχύοντας φήμες για επικείμενο κόψιμο της εκπομπής λόγω των λέξεων.

Τελικά, το BBC έδωσε το “πράσινο φως” το φθινόπωρο και τα πράγματα γρήγορα βγήκαν εκτός ελέγχου κατά τη διάρκεια γυρισμάτων στην Αργεντινή. Οργισμένο πλήθος επιτέθηκε στο κομβόι του τηλεοπτικού συνεργείου, όταν κυκλοφόρησαν φωτογραφίες του αυτοκινήτου που χρησιμοποιούσε ο Clarkson, μιας μεταχειρισμένης Porsche 928, και έφερε την πινακίδα “H982 FKL”, κάτι που πολλοί ερμήνευσαν ως σχετικό με τον πόλεμο Βρετανίας – Αργεντινής για τα νησιά Φώκλαντ το 1982, παρά τις εμφατικές διαψεύσεις της παραγωγής ότι συνέβη εσκεμμένα.

Τα γυρίσματα για την 22η σεζόν συνεχίστηκαν, με την αυστηρή επισήμανση πως θα ήταν η “τελική προειδοποίηση” στον Clarkson να μην προχωρήσει σε “οποιοδήποτε προσβλητικό σχόλιο, οπουδήποτε, οποιαδήποτε στιγμή”.

Άλλες στιγμές αντιδράσεων στα 13 χρόνια της εκπομπής περιελάμβαναν αυτές του Μεξικού, της Γερμανίας, της Ινδίας αλλά και της Καθολικής Εκκλησίας – κι όμως από το 2002, η εκπομπή έχει καταδικαστεί μόλις δύο φορές από το αντίστοιχο ΕΣΡ της Βρετανίας για παράβαση κανόνων δεοντολογίας.

Πιο πρόσφατα, και η Ελλάδα έχει βρεθεί στο στόχαστρο του ιδιαίτερου χιούμορ των παρουσιαστών – για παράδειγμα, μιλώντας για εθνικούς ύμνους εν όψει των Ολυμπιακών του Λονδίνου, ο Clarkson σχολίασε πως ο βραζιλιάνικος διαρκεί 16 ώρες και πως ο ελληνικός έχει 158 στροφές (αναφερόμενος στο ποίημα “Ύμνος στην Ελευθερία”, του Διονύσιου Σολωμού) και συνέχισε “πόσες φορές μπορείς να πεις “την έχουμε τελείως βαμμένη”;”.

Ωστόσο, τέτοιου είδους χιούμορ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ροή της εκπομπής, σε σημείο που, στους τακτικούς θεατές, δεν προκαλεί την παραμικρή έκπληξη ή ακόμα – ακόμα και αντίδραση. Αυτό συμβαίνει γιατί και οι ίδιοι οι παρουσιαστές αυτοσαρκάζονται και πολλές φορές αστειεύονται με τον ίδιο τρόπο ακόμα και για τη δική τους χώρα, τα ήθη και τα έθιμά της, μην δημιουργώντας έτσι την αίσθηση πως τα αστεία τους εκπορεύονται από ρατσιστικά κίνητρα.

Και όντως, ο Jeremy Clarkson αποτελεί το αληθινό κέντρο της εκπομπής. Ο τρόπος που περιγράφει την αυτοκίνηση, που πολλές φορές προσβάλλει αυτοκινητοβιομηχανίες όταν αισθάνεται ότι με κάποιον τρόπο κοροϊδεύουν τους καταναλωτές, είναι καθαρά παιδικός.

Είναι ο ίδιος τρόπος που όλοι μας, ως παιδιά, βλέπαμε τα αυτοκίνητα. Εκείνες τις αθώες εποχές των “υπερ-ατού”, όταν επιμέναμε ότι τα Toyota διαβάζονται στα ελληνικά “Τουότα”. Ο παιδικός αυτός ενθουσιασμός, που φέρνει στο Top Gear ο Clarkson είναι ξεκάθαρα ο λόγος επιτυχίας του. Την εποχή του internet, αν θέλεις να βρεις σοβαρή αξιολόγηση ενός αυτοκινήτου, μπορείς να το κάνεις με μάξιμουμ δύο κλικ. Αν όμως θέλεις να δεις μια χιουμοριστική και σουρεαλιστική απεικόνιση της αυτοκίνησης, να θαυμάσεις εντυπωσιακά τοπία μέσα από αυτό το πρίσμα και να γελάσεις με τις περιπέτειες τριών μεσηλίκων που μοιάζουν να έλκουν το Νόμο του Μέρφι, θα δεις το Top Gear.

Κι αυτό ακριβώς κάνουν περίπου 350 εκατομμύρια τηλεθεατές παγκοσμίως σε 170 διαφορετικές χώρες στις οποίες προβάλλεται, φέρνοντας κέρδη άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως για το BBC. Το Top Gear είναι σήμερα το πιο κερδοφόρο πρόγραμμα του οργανισμού, έχοντας λάβει αρκετά βραβεία, μεταξύ άλλων και Emmy.

Ο ίδιος ο Clarkson υπονόησε με αρκετή σαφήνεια μέσα από τη στήλη του στη Sun πως έχει έρθει η ώρα του τέλους για τον ίδιο και το BBC, αφήνοντας να εννοηθεί πως είναι πολύ πιθανό και ο ίδιος να παραιτηθεί από τη θέση του. Έτσι κι αλλιώς, αντιμετωπίζει μία κατάσταση win-win για τον ίδιο. Αν το BBC τον καταδικάσει και τον απολύσει, θα λάβει παχυλές αποζημιώσεις και θα βρει άμεσα τηλεοπτικό “σπίτι” στους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς της Βρετανίας. Ακόμα κι αν ο Clarkson αντικατασταθεί, είναι αμφίβολο αν θα υπάρξει η ίδια χημεία την επόμενη μέρα και, αν τελικά θα συνεχίσει το πρόγραμμα να είναι επιτυχημένο. Αν όχι, τότε επιστρέφει στο Top Gear σαν να μην συνέβη τίποτα, με μισθό που αγγίζει τα 2 εκατομμύρια το χρόνο. Και, με δεδομένο ότι αμέσως μετά τη θεωρητική ολοκλήρωση της 22ης σεζόν θα έληγαν και τα συμβόλαια των άλλων δύο παρουσιαστών, Richard Hammond και James May, δεν θα ήταν δύσκολο να δει κανείς την τριπλέτα να μετακομίζει σε άλλον τηλεοπτικό σταθμό.

Το BBC και το Top Gear, αντιμετωπίζουν σήμερα την ίδια κρίση που αντιμετώπισε το 2011 το CBS και η κωμική σειρά Two and a Half Men. Η απόλυση του προβληματικού πρωταγωνιστή, Charlie Sheen, έπειτα από συνεχείς προστριβές με την παραγωγή και 8 χρόνια (και πάλι έπειτα από φημολογούμενα ρατσιστικά σχόλια), μπορεί να μην έφερε το τέλος της σειράς, ποτέ όμως η συνέχεια δεν είχε την ίδια “σπίθα” που είχε παλιά.